رابرت جان داونی جونیور (انگلیسی: Robert John Downey, Jr.؛ زادهٔ ۴ آوریل ۱۹۶۵)[۱] بازیگر و تهیهکنندهٔ آمریکایی است. او توانست در سنین جوانی در بازیگری به موفقیت دست پیدا کند و به بازیگری محبوب تبدیل شود. او پس از ترک مصرف مواد مخدر و رفع مشکلات قانونی به تجدید موفقیت خود در سینما پرداخت. بر اساس اعلام مجله فوربز داونی برای ۳ سال پیاپی (۲۰۱۳، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵) در صدر فهرست پردرآمدترین بازیگران جهان قرار گرفتهاست،[۲] و از ژوئن ۲۰۱۴ تا ژوئن ۲۰۱۵ به میزان ۸۰ میلیون دلار درآمد داشتهاست.[۳] او همچنین یکی از پولسازترین بازیگران سینمای هالیوود است و ده فیلم او که در آن در نقش مرد آهنی به ایفای نقش پرداختهاست، بیش از ۹ میلیارد دلار فروش داشتهاند
رابرت داونی جونیور اولین تجربهٔ بازیگریاش را در فیلمی به کارگردانی پدرش با نام پوند کسب کرد. وی برای بازی در نقش چارلی چاپلین در فیلم چاپلین (۱۹۹۲) نامزد جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد و برندهٔ جایزهٔ بفتای بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. در سال ۲۰۰۰ پس از درمان اعتیاد خود به مواد مخدر و رهایی از زندان ایالت متحده به اتهام قاچاق مواد مخدر، برای بازی در سریال الی مکبل به جمع بازیگران سریال پیوست و توانست یک جایزهٔ گلدن گلوب را از آن خود کند.
چشمانداز شغلی رابرت با بازی در فیلمهای کیس کیس بنگ بنگ (۲۰۰۵) و زودیاک (۲۰۰۷) بهبود یافت و برای بازی در فیلم کمدی تندر استوایی (۲۰۰۸) برای دومین بار نامزد جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد. او از سال ۲۰۰۸ به مارول کامیکس پیوست و بازی در نقش مرد آهنی را آغاز کرد و در فیلمهای متعددی این نقش را به عنوان بازیگر اصلی یا تکجلوه بازی کرد. هریک از این فیلمها به استثنای هالک شگفتانگیز بیش از ۵۰۰ میلیون دلار در گیشه فروش جهانی فروش داشتهاند و فیلمهای انتقامجویان (۲۰۱۲)، انتقامجویان: عصر اولتران، مرد آهنی ۳ و کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی بیش از ۱ میلیارد دلار فروش داشتهاند. همچنین فیلمهای انتقامجویان: جنگ ابدیت و پایان بازی بیشتر از ۲ میلیارد دلار فروش داشتهاست.
داونی همچنین در دو فیلم شرلوک هولمز (۲۰۰۹) و شرلوک هلمز: بازی سایهها (۲۰۱۱) نقش شرلوک هولمز را بازی کرد. این دو فیلم توسط گای ریچی کارگردانی شده و هر کدام بیشتر از ۵۰۰ میلیون دلار در گیشه فروش داشتهاند. قسمت اول این فیلم داونی را برنده جایزه گلدن گلوب به عنوان بهترین بازیگر نقش اول مرد در یک فیلم موزیکال یا کمدی کرد. در سال ۲۰۱۸، فیلمهای داونی در مجموع بیش از ۴٫۸ میلیارد دلار فروش داشتهاند و او را به سومین ستاره باکس-آفیس ایالات متحده در تمام دورانها تبدیل کردند.
زندگی و خانواده
رابرت داونی جونیور در ۴ آوریل ۱۹۶۵ در منهتن نیویورک به دنیا آمد. پدر و مادر او هر دو بازیگر بودند.[۵] پدر او لیتوانیایی، مجارستانی و ایرلندیتبار است،[۶][۷][۸][۹] و مادرش اصلیت اسکاتلندی، آلمانی و سوییسی دارد.[۱۰][۱۱][۱۲] داونی و خواهر بزرگترش در روستای گرینویچ بزرگ شدند.[۱۳]
کودکی داونی با اعتیاد پدرش احاطه شده بود. پدر او به مواد مخدر معتاد بود و به داونی اجازه داد تا در شش سالگی استفاده از ماریجوآنا را تجربه کند. البته پدر او گفتهاست که از آن «ماجرا پشیمان است.»[۱۳] داونی بعدها اظهار داشت که مصرف مواد مخدر با او و پدرش پیوند عاطفی برقرار میکردهاست: «هنگامی که من و پدرم مشغول استعمال میشدیم انگار او سعی میکرد عشق خود را به من بیان کند.» در نهایت داونی در اثر استفاده بیرویه از مواد مخدر و مشروبات الکلی به آنها معتاد شد.[۱۴]
او در دوران کودکی نقشهای کوچکی در فیلمهای پدرش داشت. اولین تجربه بازیگری او در سال ۱۹۷۰ و در فیلم پوند به دست آمد،[۱۱][۱۵] هنگامی که پدر و مادرش در سال ۱۹۷۸ از هم جدا شدند، او با پدر خود به کالیفرنیا نقلمکان کرد. در سال ۱۹۸۲ از دبیرستان سانتا مونیکا بیرون آمد و به نیویورک بازگشت تا حرفه بازیگری را بهطور تماموقت دنبال کند.[۱۶]
او و کیفر ساترلند با بازی در فیلم ۱۹۶۹ به هالیوود راه یافتند و سه سال باهم، هماتاقی بودند.
حرفه
۱۹۸۳–۱۹۹۵: آغاز و تحسین منتقدان
داونی از سال ۱۹۸۳ شروع بهکار در تئاتر کرد. از جمله کارهای او میتوان به تئاتر شور آمریکایی به تهیهکنندگی نورمن لیر اشاره کرد.[۱۸] او در سال ۱۹۸۵ در کنار جیمز اسپیدر در فیلم توف توربو و در کنار جان هیوز در فیلم علوم عجیب بازی کرد،[۱۹] ولی درخششی از خود نشان نداد تا اینکه در سال ۱۹۸۷ و با بازی در کنار مالی رینگوالد در فیلم هنرمند برنده مورد توجه قرار گرفت.[۱۶][۲۰]
داونی در سال ۱۹۸۷، به همراه برت ایستون الیس در فیلم کمتر از صفر بازی کرد. او در این فیلم نقش فردی به نام جولیان ولز که یک ثروتمند مبتلا به اعتیاد است را بازی میکرده. جانت ماسلین روزنامهنگار مجله نیویورک تایمز عملکرد داونی را مثبت ارزیابی کرد.[۲۱] بهطور کلی نیز این فیلم و بازیگری داونی مورد ستایش و توجه قرار گرفت.[۲۲][۲۳][۲۴]
او در سال ۱۹۹۲، در فیلم چاپلین نقش چارلی چاپلین را بازی کرد.[۲۵] او بابت بازی در این فیلم برنده جایزه بفتای بهترین بازیگر نقش اول مرد شد و آل پاچینو برای بازی در فیلم بوی خوش زن این عنوان را بهدست نیاورد.[۲۶]
در سال ۱۹۹۳، او در فیلم قلب و ارواح با الفری وودارد و کیرا سجویک بازی کرد. پس از آن در فیلم برشهای کوتاه با متیو موداین و جولیان مور همبازی شد. پس از آن در مستند آخرین حزب نویسندگی کرد.[۲۷][۲۸][۲۹] در سال ۱۹۹۴ در فیلم فقط تو با مریسا تومی بازی کرد،[۳۰][۳۱] سپس در فیلم قاتلین بالفطره با وودی هارلسون همبازی شد،[۳۲] و پس از آن در فیلمهای بازسازی، ریچارد سوم، دو دختر و یک مرد، مارشالهای آمریکایی و سیاه و سفید بازی کرد.
سرمایهگذاریهای دیگر
موسیقی
داونی در چندین فیلم از جمله چاپلین، بیش از حد خورشید، دو دختر و یک مرد، دوستان و عاشقان، کارآگاه آوازخوان و کیس کیس بنگ بنگ خوانندگی کرد. او همچنین در سال ۲۰۰۱ در موزیک ویدیوی من عشق میخواهم با التون جان همکاری کرد. وی در سال ۲۰۰۴ آلبوم موسیقی خود به نام آینده پژوهان را منتشر کرد.[۱۱۱] او همچنین تجربههای زیادی را با خوانندگی در سریال الی مکبل به دست آورد.[۱۱۲]
شرکت تولید فیلم
در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۰، داونی و همسرش سوزان داونی شرکت تولید فیلم خود را به نام تیم داونی، افتتاح کردند. اولین پروژه این شرکت فیلم قاضی بود
گرداورنده : محمد رستمی
